Koop Oosterveen: 'Als je je overgaf, dan was je dood'

Koop Oosterveen: 'Als korporaal kreeg ik opdrachten van hogerhand, van de pelotonssergeant of van de kapitein, commandant van de compagnie. Met onze kapitein De Haan kon ik goed opschieten. Hij kwam uit Dedemsvaart, een leraar van de mulo. Je moet altijd opdracht uitvoeren die je liever niet had gedaan. Dat kan niet anders. We moesten eens mee als begeleiders van een paar drietonners. Kapitein Westerling – die ken je wel – kwam eens langs om een gebied dat altijd onrustig was te zuiveren. Met twee of drie drietonners moesten wij 70 à 80 kilometer verderop, ergens in Midden-Java, een stel gevangenen ophalen. Toen waren we daar en de vrachtwagens werden volgestopt met gevangenen, maar ze konden niet allemaal mee. Westerling en de anderen maakten met de rest van de gevangenen korte metten. Ze werden zo afgevoerd. Hij schoot ze zo dood bij de rivier. Het ging om tientallen mensen. Wij stonden bij de vrachtwagens. Het was niet leuk, maar het is niet anders. Wij waren het er niet mee eens. Hij had ze ook kunnen loslaten. Na enkele dagen was het daar met de onrust wel afgelopen. Westerling deed dat anders dan wij. Met harde hand. Onze troepenmacht beschikte niet over het materiaal dat Westerling wel had. Westerling trok met zijn troepen rond en zuiverde die gebieden. Alle mannen die hij tegenkwam hielp hij de verkeerde kant op. Hij deed zijn plicht op zijn manier. Hij trad strenger op, net als de SS-ers in het Duitse leger.

Het is zo: je kunt daar niet gevangen genomen worden. Leven of dood. Zo is het voor de andere partij net zo. Gevangenen van onze kant werden ook gedood. Als je je overgaf, dan was je dood. Dat wist je van te voren. Je kon tegen die extremisten niet zeggen: “Ik geef mij over.” Dat kon niet. Er werd nooit iemand gevangen genomen. Hier in het Europese leger wel. Daaraan kun je je overgeven, maar daar niet. Het is gewoon man tegen man daar. Het zat in dat wereldje ingebakken. Wij maakten ook geen gevangenen. Die extremisten gaven zich niet over. Ze liepen zo tegen het vuur in. Dat moet je meemaken. Het zijn geloofstrijders. Via hun geloof denken ze dat ze sterven en weer opstaan. Met een paar honderd man lopen ze zo tegen een mitrailleur in. Maar ze blijven gewoon liggen.

Op een gegeven moment raak je gewend aan de aanblik van al die lijken. Als ik nu een hondje op straat ligt dat gewond is, doet mij dat pijn. Maar als daar iemand gewond lag, deed je dat geen pijn. Je leeft heel anders als mens. Nu kan ik nog geen vogel doodmaken… We zijn nu 70 jaar verder. Dan denk je er heel anders over. Gevaar zag ik niet. Kijk maar naar een oorlogsfilm. In zulke omstandigheden ben je niet bang meer. Als je naar je werk gaat en je moet iets repareren dan doe je dat ook. Zo gingen wij de vijand tegemoet. Ik kan er wel tegen. Ik heb er nooit zoveel bij stilgestaan. Ik weet wel dat anderen er meer mee zitten. Zij zijn er te veel mee bezig. Dat zit niet in mijn natuur.